„Ја чувствувам болеста како љубов Христова“
Христе мој, љубовта твоја нема граници.
Му благодарам на Бога за тоа што ми даде многу болести[1]. Многупати му велам: „Христе мој, твојата љубов нема граници“! Како сум жив, претставува чудо. Покрај сите мои други болести, имам и рак на хипофизата. Се создаде таму оток, кој се зголемува и го притиска очниот нерв. Поради тоа, сега веќе не гледам. Имам страшни болки. Но, се молам, подигајќи го Крстот Христов со трпение. Гледате каков ми е јазикот? Има отечено, не е како што беше. И тоа е од ракот што го имам во главата. Како што ќе одам понатаму, ќе бидам полошо. Ќе отече и нешто друго, ќе имам потешкотии да зборувам. Ме боли многу, поднесувам, но многу е убава мојата болест. Ја чувствувам како љубов Христова. Чувствувам скрушеност и му благодарам на Бога. Болеста е заради моите гревови. Грешен сум и Бог се обидува да ме очисти.
Кога имав шеснаесет години, го молев Бога да ми даде некоја тешка болест, некој рак, за да болувам за Неговата љубов, и да Го прославам преку болката. Низ долг временски период се молев со таа молитва. Но, мојот Старец ми кажа дека тоа е егоизам и дека така го присилувам Бога. Бог знае што да прави. Така, не продолжив со таа молитва. Но, гледате дека Бог не ја заборави мојата молба и ми ја даде оваа благотворност после толку години!
Сега не го молам Бога да го земе ова, коешто го барав од Него. Се радувам што го имам, за да станам и јас, од големата ми љубов, соучесник во страдањата Негови. Го имам воспитанието Божјо. „Кого Господ го љуби, него и го кара“[2]. Мојата болест е една особена благонаклоност Божја, која ме повикува да влезам во тајната на Неговата љубов и со неговата благодат да се обидам да му одговорам. Но, јас не сум достоен. Ќе ми речете: „Сето ова што ти го открива Бог, не те прави достоен“? Тоа ме суди. Бидејќи, сето тоа е од благодатта Божја. Ништо не е мое. Бог ми даде многу харизми, но јас не возвратив, се покажав недостоен. Но, обидувањето, во ниту еден миг не го напуштив. Можно е Бог да ми ја даде неговата помош, за да се предадам на Неговата љубов.
Затоа не се молам да направи Бог да бидам добро. Се молам да ме направи добар. Сигурен сум оти Бог знае дека страдам. Се молам, значи, за мојата душа, да ми ги прости моите прегрешенија. Лекови не земам, ниту бев на операција, ниту на испитувања, ниту ќе прифатам операција. Ќе го оставам Бога да среди. Единствено нешто што правам е да се обидам да станам добар. Тоа да се молите за мене. Благодатта Божја да ме држи. Се обидувам да се давам на Христа, да му се доближувам на Христа, да се соединувам со Христа. По тоа копнеам, но го немам постигнато; не го велам ова од смирение. Но, не се обесхрабрувам. Настојувам. Се молам, Бог да ми ги прости гревовите. Имам чуено од мнозина, да велат: „Не можам да се молам“. Јас го немам искусено тоа. Само во денот на моето непослушание на Света Гора, имав искусено такво нешто.
Не ми е грижа колку ќе живеам и дали ќе живеам. Тоа го имам оставено на љубовта Божја. Многупати се случува да не сака некој да се сеќава на смртта. Така е бидејќи го посакува животот. Од еден аспект, тоа е потврда за бесмртноста на душата. Но, „и кога живееме, и кога умираме, Господови сме“[3]. Смртта е еден мост, кој ќе нѐ одведе кај Христа. Само што ќе ги затвориме очите, ќе ги отвориме во вечноста. Ќе се оприсутниме пред Христа. Во другиот живот, ќе ја живееме посовршено и поприсно (εκτυπώτερον), благодатта Божја.
Почувствував голема радост во мислата дека ќе го сретнам Господа.
Еднаш бев стигнал до смртта[4]. Имав претрпено сериозно дигестивно (гастроинтестинално), крварење, од кортизонот што ми го ставија во болницата, кога направив операција на окото, кое конечно го изгубив. Тогаш престојував во една колиба; манастирот сѐ уште не беше изграден. Од исцрпеност не разбирав дали е ден или ноќ. Стигнав до смртта, но сепак живеев. Ослабев многу. Ми се пресече апетитот. Во текот на три месеци живеев со три лажици млеко на ден. Ме сочува една козичка!
Живеев со мислата за упокоението. Чувствував голема радост од мислата дека ќе го сретнам Господа. Длабоко во себе го имав чувството на присуството Божјо. И Бог сакаше тогаш да ме закрепне и да ме утеши со нешто многу благословено. Секогаш кога чувствував дека ќе излезе душата моја, гледав на небото една светликава ѕвезда, која фрлаше наоколу најслатки зраци. Беше светла и многу слатка. Беше многу убава! Нејзината светлост имаше голема сладост. Имаше морска боја, отворено светла, како дијамант, како скапоцен камен. Кога ја гледав, ме исполнуваше со утеха и радост, бидејќи чувствував дека во таа ѕвезда беше целата Црква, Троичниот Бог, Богородица, ангелите, светителите. Имав чувство дека таму се сите мои, душите на сите мои љубени, на Старците мои. Верував дека кога ќе отидам од овој живот, на таа ѕвезда ќе отидам и јас, заради љубовта Божја, не заради моите доблести. Сакав да верувам дека Бог, Кој ме љуби, ми ја покажува, за да ми каже: „Те чекам“!
Не сакав да го мислам пеколот, митарствата. Не си спомнував на моите гревови, а ги имав многу. Ги оставив. Си спомнував само на љубовта Божја и се радував. И Го молев: „Заради Твојата љубов, Боже мој, да бидам и јас таму. Ако, пак, заради моите гревови, треба да одам во пеколот, љубовта Твоја нека ме стави кадешто сака. Доволно е да сум заедно со тебе“. Толку години живеев во пустината со љубовта кон Христа. Си велев на себе си: „Ако одиш горе на небото и Бог ти рече: „Пријателу, како си влегол тука без свадбена облека“[5]? Што бараш ти тука?“, ќе Му кажам: Како сакаш, Господи мој, како сака љубовта Твоја, кадешто сака љубовта Твоја, нека ме стави. Се предавам на љубовта Твоја. Ако сакаш и во пеколот да ме ставиш, стави ме, доволно ми е да не ја изгубам љубовта Твоја“!
Имав чувство за мојата грешност; затоа продолжително во себе ја говорев молитвата на Светиот Симеон Нов Богослов:
„Знам, Спасителу, дека друг како мене Ти нема прегрешено, ниту ги извршил дејанијата, кои јас ги извршив. Но, и тоа го знам, дека ниту големината на прегрешенијата, ниту множеството на гревовите, не го надвишува големото долготрпение и бескрајното човекољубие на мојот Бог“[6].
Ова што го вели молитвата не се наши зборови. Ние не можеме да мислиме и да изразуваме такви зборови. Ги имаат напишано светители. Но, тоа што го напишале светителите, да го прегрне душата наша, да го чувствува и да го живее. Ми се допаѓа и продолжението на молитвата:
„Не се сокрива од Тебе, Боже мој, Творецу мој и Избавителу мој, ниту капка солза, ниту од капката некаква честичка. Од кога бев зачнат ме познаваат очите Твои, и во книгата Твоја, тоа што уште го немам направено, запишано е од Тебе. Види го смирението мое, види го и големиот напор мој и гревовите мои прости ми ги, Боже на сите…“.
Оваа молитва ја повторував често со копнеж, за да заминам со овие мисли. Колку што ја повторував, толку од таму горе се појавуваше во бескрајот ѕвездата, утехата моја. Доаѓаше во сите тие денови кога боледував. И кога доаѓаше, леташе душата моја и велев во себе: „Дојде ѕвездата моја“! Чувствував дека ме влече да отидам на неа, бегајќи од земјата. Чувствував голема радост, кога ја гледав. Не сакав да мислам на моите гревови, ви реков, бидејќи тие ќе ме оттргнеа од оваа тајна. Само еднаш, само еднаш ја почувствував празна, не светкаше, не беше полна. Разбрав. Тоа беше од сопротивниот. Го презрев, се свртев на друга страна, ѝ зборував на сестра ми за некои работи. По малку ја видов повторно дека свети силно. Радоста повторно дојде во мене, уште по жива.
Сето тоа време имав страшни болки по целото тело. Другите гледаа дека умирам. Јас се имав предадено на љубовта Божја. Не се молев да ме ослободи од болките. Мојата жед беше да ме помилува. Се имав потпрено на Него, чекав да дејствува Неговата благодат. Не се плашев од смртта. Кај Христа ќе одев. Како што ви кажав, продолжително ја говорев молитвата на Светиот Симеон Нов Богослов, но не со користољубие, не за да ми го даде моето здравје. Ја чувствував збор по збор.
Тајната на болеста е да се избориш да ја стекнеш благодатта Божја.
Голема полза имаме од болестите, доволно е да ги трпиме без да негодуваме и да го прославиме Бога, барајќи ја неговата милост. Кога ќе се разболиме, темата не е да не земаме лекарства или да одиме да се помолиме на Свети Нектариј. Треба да ја знаеме и другата тајна; да се бориме да ја стекнеме благодатта Божја. Во тоа е тајната. На сѐ друго ќе нѐ научи благодатта, значи како да се препуштиме на Христа. Ние, значи, ја презираме болеста, не ја мислиме; мислиме на Христа нежно, незабележливо, несебично и Бог го прави Неговото чудо во полза на нашата душа. Како што велиме на Божествената Литургија: „сиот живот наш на Христа Бога да го предадеме“.
Но, треба да сакаме да ја презреме болеста. Доколку не сакаме, тешко е, не можеме ни да речеме: „ја презирам“. И така, иако мислиме дека ја презираме и дека не ѝ придаваме значење, ние ѝ придаваме, постојано ја имаме во мислите и не можеме внатре во нас да имаме една мирна состојба. И ова ќе ви го докажам. Велиме: „Верувам дека Бог ќе ме исцели. Не земам лекови. Вака ќе постапам; ќе останам цела ноќ бдеејќи и ќе Го замолам за таа тема. Ќе ме услиши Бог“. Се молиме цела ноќ, замолуваме, изискуваме, бараме, извикуваме, го присилуваме Бога и сите светители да нѐ направат добро. Ги присилуваме ден и ноќ. Трчаме таму ваму. Е, зар не покажуваме со сето ова дека ја немаме презрено болеста? Колку што настојуваме и ги присилуваме Бога и светителите да бидеме добро, толку ја живееме нашата болест. Колку се интересираме да ја изгониме, толку ја живееме. И затоа, ништо не се случува. И ние го имаме впечатокот дека секако ќе се случи едно чудо; но, во стварноста тоа не го веруваме и така не бидуваме добро.
Молитви кажуваме, не земаме лекарства; но, немаме мир и чудото не се случува. Ќе речеш: „Не го земав лекот, како не верувам“? Сепак, во длабочината постои во нас недоверба и страв, и размислуваме: „Дали ќе се случи тоа“? Тука важи Писмото: „Ако имате вера и не се посомневате, ќе го направите не само тоа што се случи со смоквата, но и на оваа планина ако и речете, подигни се и фрли се в море, ќе се збидне“[7]. Кога верата е вистинска, дали земаш лекарство, дали не земаш, ќе дејствува. Бог дејствува и преку лекарите и преку лекарствата. Вели Мудроста Сирахова: „Почитувај лекар со чест, поради неговата служба, зашто Господ го создал. Господ од земјата создал лекарства; човек разумен не ги отфрла. И на лекарот дај му место. И него Господ го создал; од тебе не оддалечувај го, зашто и тој ти е потребен“[8].
Сето таинство е верата; без предубедувања, нежна, едноставна, нелицемерна. „Во едноставноста и незлобието на срцето“[9]. Не е тема на наметнување. „Наметнувањето“ може да го има еден факир – овој збор не звучи добро. Да имаме вера дека Бог премногу нѐ љуби и дека сака да станеме Негови. Затоа ги допушта болестите, додека да Му се предадеме со доверба, Нему.
Да го љубиме Христа и сѐ ќе се промени во нашиот живот. Не да Го љубиме за да земеме нешто за возврат, на пр., здравјето. Но, да Го љубиме со копнеж, од благодарност, без да мислиме на нешто, само на божествената љубов. Ниту да се молиме со некоја цел и да Му велиме на Бога: „Направи го едикојси да биде добро со здравјето, за да дојде близу Тебе“. Не е правилно така да му покажуваме начини на Бога. Како да му кажеме на Бога: „Направи да бидам добро“? Нему Кој сѐ знае, што да го научиме? Ние ќе се молиме, но Бог може да не сака да не услиши.
Еден човек ме праша, одамна:
– Кога ќе бидам добро?
– А!, му велам. Ако зборуваш „кога ќе бидам добро“?, никогаш нема да бидеш добро. Не е точно да го молиш Бога за такви нешта. Со агонија го молиш Бога да ти ја земе болеста, но таа тогаш те прегрнува и те притиска уште повеќе. Не треба да бараме такво нешто. Ниту молитва да кажуваш за тоа.
Се уплаши и рече:
– Да не се молам?!
– Тешко тебе, му велам. Да се молиш, бездруго многу да се молиш, но за Бог да ги прости гревовите твои и да ти даде сила да Го љубиш и да Му се предадеш. Бидејќи, колку бараш да исчезне болеста, толку таа се лепи врз тебе, те прегрнува, те притиска и не се одделува од тебе. Ако, се разбира, како човек почувствуваш внатрешна потешкотија и немоќ, тогаш побарај смирено од Бога да те ослободи од болеста.
Да се предаваме со доверба на љубовта Божја.
Кога се предаваме на Христа, се смирува нашиот духовен организам, со резултат – нормално работење на сите органи и жлезди. Сѐ е меѓусебно повлијаено. Биднуваме добро, престануваме да страдаме. И рак да имаме, ако го оставиме на Бога и ако се смири душата наша, божествената благодат може со тој мир да дејствува да исчезне и ракот и сѐ останато.
Ако сакате да научите, и чирот на желудникот од нервоза се создава. Симпатичкиот систем, бидејќи трпи притисок, се затегнува и трпи, и така се создава чирот. Еднаш, двапати, трипати, затегнување, затегнување, затегнување, загриженост, загриженост, загриженост, стрес, стрес, стрес, троп! Чир! Чир или рак, зависи. Кога во душата наша постојат замешателства, влијаат на телото и здравјето не оди на добро.
Совршено е да не се молиме за нашето здравје. Да не посакуваме да станеме добро, туку да станеме добри. И јас за себе си тоа го посакувам, ви велам. Чувте? Не добри, значи добродетелни, „да станеме тоа, тоа и тоа…“, туку да стекнеме божествена ревност, да се предаваме со доверба на Неговата љубов, да се молиме, значи, за душата наша. И душата наша ќе ја поимаме вотеловена во Црквата, чија глава е Христос, заедно со нашите ближни и со сите, во Христа, браќа и сестри.
И јас ги ширам рацете и се молам за сите. Пред Светиот Путир, кога се причестувам, ја отворам душата моја да го прими Господа, ја наведнувам главата моја и се молам за вас, за другиот, за целата Црква. Тоа да го правите и вие. Разбравте? Да не се молите за вашето здравје. Да не велите: „Господи, направи да бидам добро“. Не! Туку, „Господи Исусе Христе, помилуј ме“, со несебичност, со љубов, без ништо да очекувате. „Господи, како сака љубовта Твоја…“, само така да постапувате од сега натаму, љубејќи го Христа и нашите браќа и сестри. Љубете го Христа. Станете светители. Фрлете се само во пријателство со Христа, само во љубовта Негова, само во божествениот ерос.
Можеби и за мене – кој ја чувствувам таа ревност, таа богослужба – не се случува да не потклекнам на болеста, ниту на ракот, иако чувствувам дека телото ми е гнило? Не треба да зборувам, но љубовта моја за вас и за целиот свет не ме остава да молчам. Зборувајќи, моите бели дробови остануваат без кислород и тоа е многу лошо, бидејќи трпи срцето. Претрпев нешто многу полошо од срцев удар. Сепак, живеам. Не е тоа Божја интервенција? Да, и јас, во болеста, правам послушание на волјата Божја. Трпам стрпливо и… со срдење на себе си, бидејќи „никој не е чист од нечистотија“[10]. Лошо сум, боледува и духот мој.
Му велам и на еден пустиножител , со кој контактирам:
– Моли се за мене. Јас те сакам! Засакај ме и ти, сожали се на мене и моли се за мене, Бог да ме помилува.
– Е, ми вели, ти да се молиш.
– Јас, му велам, сега почнувам да заостанувам во сето тоа што го правев толку години. Како вели тропарот?
„Умот е сиот во рани, телото снеможе,
боледува духот, зборот изнемоште,
животот се умртви, крајот е пред врата,
затоа, бедна душо моја, што ќе сториш
кога ќе дојде Судијата, да испита сѐ што е твое“[11]?
За мене важи тој тропар, во него се гледам себе си. Си мислам дека, ако не го направев тоа и тоа, сега немаше да болувам, ќе бев поблиску до Христа. Го велам тоа за себе си, кој сум непромислен…
Ако сакате да имате здравје и да живеете многу години, чујте што вели мудриот Соломон: „Почеток на мудроста е стравот Господов и познанието на светите нешта е разум. Зашто преку мене ќе се умножат деновите твои, и ќе ти се додадат години на животот“[12]. Ете ја тајната, да ја стекнеме оваа мудрост, ова знаење и тогаш сѐ ќе се одвива добро, сѐ ќе се уреди и ќе живееме во радост и здравје.
Превод од грчки јазик: Епископ стобиски и Местобљустител струмички Давид
Од изданието:
Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου
Βίος και λόγοι
Ιερά Μονή Χρυσοπηγής
Χανιά 2003
[1] Преподобниот Старец Порфириј боледуваше од следниве болести: инфаркт на миокардот, хронично воспаление на бубрезите, улкус на дуоденумот (чир на дванасетпалачното црево со повторувачки крварења), оперирана катаракта (со отсранување на леќата и, како последица, слепило), жариште на херпес на лицето, стафилококен дерматитис на раката, препонска кила, хроничен бронхитис, аденом на хипофизата. Види, Георгиос Папазаху (+2001), Σύναξη 41, Јануари – Март 1992, стр. 93.
[2] Евр. 12. 6.
[3] Рим. 14. 8.
[4] Тоа се беше случило 1983 г.
[5] Матеј 22. 12.
[6] 7-ма молитва, Св. Симеон Нов Богослов
[7] Матеј 21. 21.
[8] Книга Мудрост Сирахова 38. 1, 4, 12.
[9] Книга Мудрост Соломонова 1. 1.
[10] Книга Јов 14. 4.
[11] Великиот Канон на Свети Андреј Критски, првиот тропар на деветтата песна.
[12] Мудри Соломонови изреки (Паримии) 9. 11 – 11.